Realizm, to styl w malarstwie europejskim drugiej połowy XIX wieku, zapoczątkowany we Francji. Pojęcie to określa się, jako próbę ścisłego odwzorowania rzeczywistości oraz jej obiektywnej prezentacji. Termin pojawił się w latach 20. XIX wieku i był używany, jako synonim “literatury prawdy”. Celem stylu było naśladowanie rzeczywistości poprzez możliwie dokładne odwzorowanie czasów współczesnych. Na malarstwo realistyczne składają się głównie sceny rodzajowe z życia prostych ludzi, tworzone przy pomocy uproszczonych środków wyrazu, o spokojnej palecie i kompozycji. W późniejszych latach “realizm” nabrał negatywnego zabarwienia i używany był przez krytyków oceniających ówczesną literaturę.
Kursy sztuki
Jednym z najbardziej znanych i cenionych twórców realizmu stał się Jean-François Millet – malarz i grafik francuski, kojarzony z towarzystwem barbizończyków, a także uczeń Paula Delaroche’a (przedstawiciela akademizmu, malującego głównie obrazy o tematyce historycznej). Z początku Millet był zafascynowany malarzami z epoki rokoko m.in.: Fragonardem, do którego nawiązywał we wczesnych latach swojej twórczości. W 1840 roku malarz wyjechał do Normandii i skupił na malarstwie portretowym i pejzażowym. Następnie przebywał w Paryżu, by ostatecznie w 1849 roku zatrzymać się we wsi Barbizon. Zaczął tworzyć w nurcie realizmu, ukazując głównie życie mieszkańców wsi. Malował sceny rodzajowe, podkreślając etos pracy chłopów (sam pochodził z normandzkiej rodziny chłopskiej), akcentował również więź człowieka z naturą oraz ludową pobożność. Jednym z jego najbardziej znanych obrazów realistycznych, jest obraz zatytułowany “Siewca” (1850 rok). Millet przywołuje motyw biblijny, nawiązując do postaci siewcy – alegoria żywiciela ludności. Charakterystyczny jest monumentalizm pracy oraz masywna sylwetka siejącego chłopa. W późniejszych dziełach dostrzec można dominację prostoty i umiarkowania. Postacie wykonują codzienne czynności w skupieniu, na wzór niezmiennego rytuału (np.: “Zbierające kłosy” 1857 rok).
W realizmie często ukazywano naturalistyczne sceny z życia wieśniaków. Barbizończycy czerpali inspiracje z holenderskiego malarstwa krajobrazowego (XVI wiek) oraz z angielskiego malarstwa pejzażowego (m.in. William Turner). Kolorystyka dzieł była spokojna i ziemista, stonowana. Artyści nakładali plamy barwne, dzięki czemu uzyskiwali efekty świetlne, takie jak migotanie światła między drzewami. Realiści mieli znaczny wpływ na impresjonistów; rysowali z natury i przenosili rysunki na niewielkie płótna. Początkowo ich prace odrzucane były przez jury Salonu Oficjalnego. Sytuacja uległa zmianie dopiero w XIX wieku. Prace Barbizończyków odegrały dużą rolę w procesie kształtowania się europejskiego realizmu oraz były podstawa dla impresjonistów.
